Bugün, dünya çap?nda pek çok marka ve firman?n indirim yapt???, mü?terilerin indirimlerden faydalanabilmek için ma?azalarda izdiham yaratt??? gün olan Black Friday (Kara Cuma). Türkiye'deki ?irketler taraf?ndan da "Efsane Cuma", "?ahane Cuma", "Müthi? Cuma", "Güldüren Cuma" gibi çe?itli isimlerle pazarlan?yor.Tüm dünyada vitrinleri, "kaç?r?lmayacak f?rsatlar", "büyük indirimler" süslüyor. Türkiye'de de durum farkl? de?il.Peki bu gelenek nas?l ba?lad?? Ekonomiye etkileri ne?Black Friday, insanlar?n her y?l Kas?m'?n dördüncü per?embesinde kutlanan ?ükran Günü'nden sonraki Cuma günü aileleriyle kent merkezlerinde al??veri?e ç?kt??? ABD'de ba?layan bir gelenek. Bu günde olabildi?ince fazla mü?teriye ürün satmak isteyen ?irketler ise indirimlerinde birbirileriyle yar???yor.Black Friday ifadesinin ilk olarak kullan?ld??? yer Kas?m 1951'de Factory Management and Maintenance (Fabrika Yönetimi ve Bak?m?) adl? dergi. O gün i?çilerin hasta oldu?unu söyleyip i?e gelmemesi nedeniyle böyle bir isim tak?lm??. Ayn? y?llarda Philedelphia polisi de kent merkezindeki a??r? kalabal?ktan ötürü o güne bu ad? vermi?.Türkiye'de oldu?u gibi ABD'de de ?irketler y?llar içinde Kara Cuma'y? kula?a daha pozitif gelen bir isimle de?i?tirmeye çabalad? fakat ba?ar?l? olamad?. ABD'den yay?ld?Küreselle?meyle birlikte Black Friday'de indirim yapma kültürü, ABD'den di?er ülkelere de yay?lmaya ba?lad?.Önce ABD'nin kuzey kom?usu Kanada bunu benimsedi. Kanadal?lar?n Black Friday'lerde s?n?r kentlerinden ABD'ye giderek al??veri? yapmas?, bunu kolayla?t?ran bir etkendi.Bugün Hindistan'dan Meksika'ya kadar çok say?da ülkede Black Friday indirimleri yap?l?yor.?ngiltere'de de 2010'dan itibaren Black Friday'e yönelik pazarlama kampanyalar? artt?.ABD'li çevrimiçi al??veri? sitesi Amazon, indirimlerini ?ngiltere sitesinde de uygulamaya ba?larken ABD'li Walmart'?n sahibi oldu?u ASDA süpermarketlerinde de Black Friday düzenlendi. ?ndirimler zamanla di?er ?irketlere de yay?ld?.Sanal al??veri?in yayg?nla?mas?yla birlikte internet siteleri Black Friday'den sonraki Pazartesi gününü Cyber Monday (Siber Pazartesi) ilan ederek o günlerde de büyük indirimler düzenlemeye ba?lad?.Kara Cuma harcamas? her y?l art?yorABD'li Salesforce adl? ?irketin ara?t?rmas?na göre, geçen y?l sadece indirim süresince tüketiciler internet üzerinden dünya genelinde 70,9 milyar dolarl?k al??veri? yapt?. Bir önceki y?la göre yüzde 8'lik art?? söz konusu.Bu y?l ?ngiltere'deki toplam al??veri?in 9 milyar dolar? a?mas? bekleniyor.Afrika'da da çevrim içi ödeme hizmeti sunan PayU'nun verilerine göre sadece 24 Kas?m 2023 günü yap?lan ödemeler, Nijerya, Güney Afrika ve Kenya'daki günlük ortalama sat??lardan yüzde 83 daha fazlayd?.PayU, ekonomik krizin ya?and??? Arjantin'de bile geçen y?l Kara Cuma günlerinde al??veri?lerin yüzde 104 artt???n? aktard?. Türkiye'de farkl? isimlerle sürüyorBlack Friday indirimleri farkl? isimlerle son y?llarda Türkiye'deki ma?azalarda da görülebiliyor.Ülkenin en büyük çevrimiçi al??veri? sitelerinden biri 2015'te Black Friday indirimleri uygulamaya ba?larken, geçti?imiz y?llarda bir muhafazakar giyim firmas? ise Black Friday'e kar?? ayn? günü White Friday (Ak Cuma) ilan ederek indirim uygulam??t?.Her y?l çok say?da ?irket televizyon kanallar? ve internetteki reklamlar?nda "Efsane Cuma", "Müthi? Cuma" ve "Güldüren Cuma" gibi ifadeler kullan?yor.Türkiye'deki mü?teriler yaln?zca Türk ?irketlerinden de?il, eri?ebildikleri uluslararas? zincirlerdeki Black Friday indirimlerinden faydalanabiliyor.?ndirim ve ekonomiye fayda konusunda i?e yar?yor mu?Black Friday'de ilan edilen baz? indirimler gerçek indirim oranlar?n? yans?tm?yor."Yüzde 50 indirimli" diye sunulan bir ürünü ba?ka bir ma?azada daha uygun fiyata bulmak mümkün olabiliyor.Bu yüzden çevrimiçi al??veri? sitelerinin gerçekten indirim yap?p yapmad???n? anlamak için kurulan Camel Camel Camel, SlickDeals Price Tracker ve PriceZombie gibi siteler, Black Friday döneminde s?kl?kla kullan?l?yor.Black Friday'in tüketicilere daha fazla para harcatarak ekonomiye bir katk? sunup sunmad??? da tart??ma konusu.Baz? ara?t?rmalara göre insanlar Black Friday'de yapt?klar? harcamalara kar??l?k Aral?k ve Ocak aylar?nda daha az harcama yap?yor.Uzmanlardan tavsiyelerUzmanlar, Black Friday günlerinde tuza?a dü?memek için mü?terilere ?u tavsiyeleri veriyor: