Suriye'de Be?ar Esad yönetimini deviren hareketin bir do?um yeri varsa, o da Ürdün s?n?r?ndaki küçük kent Dera.Burada, 21 May?s 2011'de 13 ya??ndaki Hamza el Hatib'in i?kence görmü? ve uzuvlar? kesilmi? bedeni, hükümet kar??t? bir gösteride tutuklanmas?ndan haftalar sonra ailesine teslim edildi.El Hatib'in ölümü ve duvarlara Esad kar??t? yaz?lar yazd?klar? gerekçesiyle di?er gençlerin de i?kenceden geçirilmesi protestolar?n yay?lmas?n? ve hükümet güçlerinin verdi?i sert tepkiyi beraberinde getirdi.Dera'da Esad yönetiminin devrilmesini kutlamas? gereken birileri varsa, Hatib ailesi olmal?yd?. Ancak evi ziyarete gitti?imde kutlama yapan kimse yoktu.K?sa süre önce, yine polisin 2019'da tutuklad??? Hamza'n?n a?abeyi Ömer'in de gözalt?nda öldü?üne dair Saydnaya Hapishanesi'nde bulunan belgelerin ekran görüntülerini yeni alm??lard?.Ac?yla titreyen çocuklar?n annesi Samira, bana Ömer'in hapisten ç?kmas?n? bekledi?ini anlatt?."Bugün ya da yar?n gelecek diye dü?ünüyordum. Bugün haberini ald?m" dedi. Üç aydan k?sa süre önce ölen kocas?n?n da yas?n? tutan, tamamen siyahlar giymi? Samira eski Suriye Cumhurba?kan? Be?ar Esad'?n kendisinin ya?ad?klar?n? ya?amas?n? istiyordu."?n?allah bedelini öder ve Allah ondan ve çocuklar?ndan intikam al?r" dedi.Ye?eni Hüsam el Hatib, belgelerin Sayndaya'daki yak?nlar?n?n ak?betini ö?renmek için hapishaneyi inceleyenlerin sosyal medyada yay?mland???n? söyledi. Hamza'n?n a?abeyi oldu?unu bildikleri Ömer'in dosyas?n? internette payla?m??lard?.Esad'?n devrilmesi, Suriye'de y?llard?r süren bask?y? bitirdi ve muhaliflerin ?am'? ele geçirdi?i ve Esad'?n kaçt??? Pazar günü, Dera'n?n büyük ço?unlu?u sokaklardayd?.Cep telefonlar?yla çekilen görüntülerde, Dera'n?n ana meydan?nda ko?u?turan erkekler sevinç gösterilerinde bulunup, havaya ate? aç?yorlard?Buras?, Esad yönetimi döneminde muhalefetin ba?l?ca merkezlerinden biriydi. A??r çat??malar ya?anm??, köyler tank mermileri ve makinal? tüfek ate?iyle harap olmu?tu.Suriye'nin güneyindeki muhalefet, geçen hafta kuzeyden gelip ?am'? ele geçiren Heyet Tahrir e? ?am (HT?) öncülü?ündeki ittifaktan farkl?. Ancak her iki grup da Pazar günü ?am'da birle?ti.Özgür Suriye Ordusu (FSA) Dera'da 2011 y?l?nda sava?t?. Hamza'n?n ölümünden sonra Esad'?n ordusunda görev yapan baz? subaylar, taraf de?i?tirip, isyanc? güçlere kat?ld?. Bunlardan biri, subay ve daha sonra isyanc? lider olmas?ndan önce üniversitede ?ngiliz edebiyat? okuyan Ahmed el Awda'yd?. Awda ?imdi Dera bölgesinin milis lideri.Yak?ndaki Busra kasabas?nda bana "Ne kadar mutlu oldu?umuzu hayal bile edemezsin" dedi."Günlerdir a?l?yoruz. Nas?l hissetti?imizi bilemezsin. Suriye'de herkes ailesinden birini kaybetti. Herkes ac? çekti."Awda, Pazar günü HT? ile birlikte ?am'a giren ilk muhalifler aras?nda oldu?unu söyledi. ?lk yapt??? ?eyin, içeridekileri korumak için büyükelçilikler ve kamu binalar?na gitmek oldu?unu da ekledi."Four Seasons Oteline çok say?da sivil kamu çal??an?n? götürdük ve korunmalar? için çok büyük bir güç konu?land?rd?k.""Kaotik bir dönem olacakt? oradaki herkesi, hükümet çal??anlar?n? bile korumak için elimden geleni yapt?m. Onlar? cezaland?rmak istemiyorum, onlar da Suriyeli."Fakat Awad Esad'? o kadar kolay affetmeyece?ini vurguluyor."Onu cezaland?r?lmas? için mahkeme önüne ç?kartmak ad?na elimden geleni yapaca??m. Çünkü Suriye halk?na neler yapt???n?, Suriye'yi nas?l harap etti?ini unutmayaca??z."Esad'?n gidi?i Suriye'de ve farkl? muhalif gruplar aras?nda k?r?lgan bir birlik yaratt?. Ancak at?k ortak bir dü?manlar? yok ve hala d?? güçlerin ç?karlar? söz konusuyken, farkl?l?klar? ileride sorun yaratabilir.Suriye'nin de Irak ve Libya'n?n yolundan gidip, kaos ya?ayaca?? kayg?lar? var.Awda ise "Irak'ta neler oldu?unu gördük ve bunu reddediyoruz" diyor.Son birkaç y?lda sadece Esad güçleriyle sava?mad?. Hala ülkenin do?usuna yay?lm?? halde bulunan I??D hücreleri de tehditlerden biri. Awda, I??D'e kar?? da sava?t???n? ve iki y?l önce örgütün üst düzey liderlerinden Ebi ?brahim El Kurey?i'yi öldürdü?ünü söylüyor.Art?k Esad'?n güçlü destekçileri ?ran ve Rusya, I??D'i frenlemiyor ve buradaki birçok ki?i geri dönmelerinden kayg?l?.Awda bunun olmayaca??nda kararl?. "Hay?r" diyor. "Onlar? kovduk, I??D idaresi alt?nda ya?amak için Esad'? devirmedik."Awda ?imdi serbest seçimler istiyor ve Suriye halk?n?n bir daha asla diktatör olacak birini seçmeyece?ine inan?yor.Dera'daki mezarl?kta, Hamza'n?n mezar?, ailesinin anlatt???na göre hükümet güçlerine ait bir tank?n att??? top mermisi yüzünden y?k?lm?? durumda.Bir kuzeni "Ölmü?ken bile vurmaya devam ettiler" diyor.Suriye muhalefetinin bayra?? Hamza'n?n mezar ta??na sar?l?rken, kom?ular sessizce izliyor.Hemen arkas?ndaki mezarlar, 13 y?ll?k sava??n hikayesini anlat?yor: Bir hava sald?r?s?, bir çat??ma, evlerinde tümü öldürülen bir aile.Esad ile sava? sona erdi, ama Suriye'de bar?? henüz kazan?lamad?.