BBC ara?t?rmas?na göre Facebook, ?srail-Hamas sava?? süresince Filistinli haber kurulu?lar?n?n okurlar?na ula?mas?n? ciddi ?ekilde k?s?tlad?.Facebook verilerinin analiziyle yap?lan ara?t?rmada, Gazze ve Bat? ?eria'dan olu?an Filistin bölgelerindeki haber kaynaklar?n?n okur etkile?imleri, sava??n ba?lad??? Ekim 2023'ten bu yana keskin ?ekilde dü?ü? ya?ad?.Meta adl? çat? kurulu?unun bir di?er sosyal platformu Instagram'a ait s?zd?r?lan belgeleri de inceleyen BBC, bu platformda Filistinli kullan?c?lar?n yorumlar?n?n yine Ekim 2023'ten beri daha çok k?s?tland??? bilgisine eri?ti.Facebook'un sahibi Meta, belirli bir görü?ü kas?tl? olarak k?s?tlad???na dönük ç?kar?mlar?n "kesin olarak yanl??" oldu?unu savundu.?srail-Hamas sava??n?n ba?lamas?yla Filistin bölgelerine az say?da muhabirin girmesine izin verildi. Bu gazeteciler ise yaln?zca ?srail ordusunun e?li?inde bölgede bulunabildi.Sosyal medya, Gazze içinden bilgi almak isteyenler için bu bo?lu?u dolduran bir i?lev gördü. Palestine TV, Wafa haber ajans? ve Al-Watan News gibi Facebook sayfalar?, dünya genelinde birçoklar? için önemli kaynaklar haline geldi.BBC Arapça Servisi, Filistinlilerin öne ç?kan 20 haber kurulu?una ait Facebook sayfalar?n?n etkile?im verisini derledi ve bunlar? y?llara göre kar??la?t?rd?.Sosyal medya hesaplar? söz konusu oldu?unda, etkile?im verisi, gönderilerin kaç ki?i taraf?ndan görüldü?ünü anlamakta kilit önemde. Yorum say?s?, reaksiyon ve payla??m say?lar? bu veriye dahil ediliyor. Sava? döneminde okur etkile?iminin art??a geçmesi beklenebilirdi. Ancak veriler, 7 Ekim 2023 sonras?nda etkile?imlerin yüzde 77 dü?tü?ünü gösteriyor.Palestine TV, Facebook'ta 5,8 milyon takipçiye sahip. Bu haber kurulu?undan gazeteciler BBC ile payla?t?klar? verilerde, Facebook gönderilerini gören ki?i say?s?n?n yüzde 60 dü?tü?ünü ortaya koydu.Gazeteci Tar?k Ziyad, "Etkile?im tamamen k?s?tlanm?? durumda. Gönderilerimiz insanlara ula?m?yor" diyor.Geçti?imiz y?l boyunca Filistinli gazeteciler çevrimiçi içeriklerinin Meta taraf?ndan üstü örtülü ?ekilde engellendi?ini söyleyerek endi?elerini ifade ediyordu.Bunu inceleyebilmek için BBC ayn? dönemde 20 ?srailli haber kurulu?unun verilerini de ele ald?. Bunlar aras?nda Yediot Ahronot, Israel Hayom ve Channel 13 kurulu?lar? da var.Bu sayfalar büyük oranda sava? odakl? içerikler payla?m??lar fakat okur etkile?imleri ayn? dönemde yakla??k yüzde 37 art?? göstermi?. Meta daha önceden de Filistinliler ve insan haklar? gruplar? taraf?ndan, adil bir moderasyon sa?lamamakla ele?tirilmi?ti.2021'de ?irketin haz?rlatt??? ba??ms?z bir raporda, bunun kas?tl? olmaktan çok moderasyon ekibinde Arapça konu?an ki?ilerin olmamas?na dayand??? de?erlendirmesi yap?lm??t?. Baz? kelime ve ifadelerin, öyle olmamas?na ra?men "sald?rgan" ya da ?iddet içerikli olarak ele al?nabildi?i belirtilmi?ti.Bunu test etmek için BBC, Arapça yay?n yapan ancak Filistinli olmayan 30 haber kurulu?unun Facebook sayfalar?n?n verilerini ele ald?. Bunlar aras?nda Sky News Arapça ve Al-Jazeera var.Bu sayfalar?n etkile?imlerinde de yakla??k yüzde 100 art?? tespit edildi. Yani Filistinli haber kaynaklar?n?n etkile?imlerindeki dü?ü?, içeriklerin Arapça olmas?yla aç?klanam?yor. BBC ara?t?rmas?na yan?t veren Meta, 2023 Ekim ay?ndan itibaren politikas?nda "geçici tedbirlere" ba?vurdu?unun gizli olmad???n? kaydetti.Meta, Hamas'?n ABD taraf?ndan yapt?r?m uygulanan ve Meta'n?n kendi politikalar? gere?i "tehlikeli örgüt" olarak ele al?nan bir örgüt olmas?na i?aret ederek, bununla ifade özgürlü?ü aras?nda bir denge güttüklerini söyledi.Meta, genellikle sava?la ilgili içerikler payla?an sayfalar?n az etkile?im ald???n? da dile getirdi.S?zd?r?lan Instagram belgeleriBBC ara?t?rma kapsam?nda Meta'n?n hem mevcut hem de eski çal??anlar?ndan be?iyle görü?tü.?smini gizli tutan bir çal??an, Instagram algoritmas?nda yap?lan de?i?iklikleri gösteren gizli bir belgeyi payla?t?. Bu de?i?ikli?e göre, Filistinlilerin Instagram gönderilerine yapt?klar? yorumlar daha s?k? denetleniyor.BBC'ye konu?an çal??an, "Hamas sald?r?s?ndan sonra bir hafta içinde, algoritma kodu Filistinlilere yönelik daha agresif hale getirildi" dedi.?ç yaz??malara göre bir mühendis buna itiraz etti ve bu de?i?ikli?in "Filistinli kullan?c?lara yönelik yeni bir önyarg?y? sisteme ekleyece?ini" söyledi.Meta bu ad?m? att???n? do?rulad? ancak bunun Filistin bölgelerinden gelen "nefret içerikli gönderilerdeki art??a yönelik" bir hamle oldu?unu savundu.?irket, sava??n ba??nda devreye giren baz? uygulamalar?n ?u anda yürürlükte olmad???n? söyledi ama bunun ne zaman de?i?ti?ini belirtmedi.Sava??n ba??ndan beri 137 Filistinli gazeteci öldürüldü, ancak az say?da gazeteci bölgeden bildirmeye devam ediyor.Gazze'nin kuzeyinde kalan az say?daki fotomuhabirden Omar el Qattaa, "Birçok bilgi, vah?et içerdi?i için yay?nlanam?yor. Örne?in ?srail ordusunun yapt??? bir katliam? kayda ald???m?zda, bu video yay?lm?yor" diyor ve ekliyor:"Ancak zorluklara, tehlikelere ve sansüre ra?men Filistin'den içerik payla?maya devam etmek zorunday?z."