Pazartesi günü milyonlarca ?sveçli, halka bir sava?a ya da beklenmedik ba?ka bir kriz durumuna nas?l haz?rlanacaklar? ve ba?a ç?kacaklar? konusunda ö?ütler veren birer kitapç?k almaya ba?lacak. "Kriz ya da sava? gelirse" adl? kitapç?k, alt? y?l önce ç?kan ilk haline k?yasla ?sveç hükümetinin kötüle?en güvenlik durumu nedeniyle güncellendi. Bundan kas?t, Rusya'n?n Ukrayna'y? topyekûn i?gali. Kitapç???n boyutlar? da önceki haline göre iki kat?. Kompu Finlandiya'da da internetten "olaylara ve krizlere haz?rl?k" ba?l?kl? kendi rehberini yay?mlad?. Ve Norveçliler de a??r? hava olaylar?, sava? ve di?er tehditler kar??s?nda kendi ba?lar?na bir hafta boyunca idare etmelerini ö?ütleyen birer bro?ür ald?lar. Finlandiya'n?n dijital bro?üründeki detayl? askeri çat??ma bölümünde, hükümetin ve cumhurba?kan?n?n bir silahl? sald?r? durumunda ne yapaca?? aç?klan?yor ve Finlandiya makamlar?n?n "kendini savunmaya iyi haz?rlanm?? oldu?u" vurgulan?yor. ?sveç geçen y?l Moskova'n?n Ukrayna i?galinin ard?ndan Finlandiya gibi NATO'ya kat?ld?. Norveç ise NATO'nun kurucu üyelerinden biri. ?sveç ve Norveç'in tersine, Helsinki hükümeti "milyonlar tutmas?" ve dijital versiyon daha kolay güncellenebilece?inden, her bir hane için birer tane basmamaya karar verdi Norveç Sivil Savunma Kurumu'nda (DSB) haz?rl?k kampanyas?ndan sorumlu Tore Kamfjord "2,2 milyon ka??t kopya yollad?k. Norveç'teki her bir haneye" dedi. Evde bulundurulmas? gereken malzemeler listesinde, konserve fasülye, enerji barlar? ve makarna gibi uzun ömürlü g?dalar ve nükleer bir kaza durumunda iyodin tabletleri gibi ilaçlar var. Oslo hükümeti 2018'de ilk versiyonunu evlere yollam??t?, ancak Kamfjord iklim de?i?ikli?i ile seller ve toprak kaymalar? gibi a??r? hava olaylar?n?n riskleri art?rd???n? söylüyor. ?sveçliler için sivil savunma kitapç?klar? yeni bir unsur de?il. "Sava? Gelirse"nin ilk bask?s? ?kinci Dünya Sava??'nda bas?lm?? ve So?uk Sava? döneminde güncellenmi?tti. Ancak bir mesaj, kitapç???n ortas?ndan, yukar?lara ta??nd?. "?sveç ba?ka bir ülkenin sald?r?s?na u?rarsa, asla boyun e?meyece?iz. Direni?in sona ermesine yönelik bütün bilgiler yanl??t?r."Altyap?lar? ve "total savunma sistemleri" So?uk Sava? dönemine kadar gitse de, Finlandiya ve ?sveç çok da uzun say?lmayacak bir süre öncesine kadar tarafs?z ülkelerdi. ?sveç Sivil Savunma Bakan? Carl-Oskar Bohlin, geçen ay küresel durumun de?i?ti?ini ve ?sveç hanelerindeki bilginin de bu ?ekilde de?i?mesi gerekti?ini söylemi?ti. Bakan geçti?imiz aylarda da "?sveç'te sava? ya?anabilece?ini" belirtmi?ti. Ancak bu ç?k???, "total savunmaya" yönelik hamlelerin yava?l??? kar??s?ndaki bir uyar? olarak görülmü?tü. Rusya ile uzun s?n?r? ve ?kinci Dünya Sava??'nda Rusya'yla çarp??ma deneyimi olan Finlandiya hep yüksek düzeyli bir savunma yap?s?n? korudu. Ancak ?sveç ise, savunma altyap?s?n? geriletti ve son y?llarda yeniden in?aya ba?lad?. ?sveç Savunma Üniversitesi'nden sava? ara?t?rmalar? profesörü Ilmari Kaikho, "Finlandiya sava??n bir ihtimal oldu?unu asla unutmad?, ancak ?sveç'te insanlar?n biraz sars?l?p, bunun gerçekten ya?anabilece?ini anlamalar? gerekiyordu" diyor. Göteborg'da okuyan aslen Finlandiyal?, 24 ya??ndaki Melissa Eve Ajosmaki, Ukrayna'da sava? ç?kt???nda daha kayg?l? oldu?unu anlat?yor. "?u anda daha az kayg?l?y?m ama akl?mda hep bir sava? ç?karsa ne yapmal?y?m sorusu var. Özellikle de ailem Finlandiya'da oldu?undan."Kitapç?klarda, çe?itli senaryolarda ne yap?lmas? gerekti?ine dair talimatlar var ve vatanda?lardan bir kriz durumunda, en az?ndan ilk a?amalarda kendi ba?lar?n?n çaresine bakmalar? isteniyor. Finlilere, k?? aylar?nda s?cakl???n -20 derecelere indi?i dönemlerde günlerce nas?l elektriksiz kalabilecekleri anlat?l?yor. Listede ayr?ca, iyodin tapletleri, pi?irmesi kolay yiyecekler, evcil hayvanlar için yiyecekler ve yedek güç kaynaklar? bulunuyor. ?sveç'teki listede ise, patates, lahana, havuç, yumurta, konserve soslar ve çorbalar tavsiye ediliyor. 67 ya??ndaki ?sveçli ekonomi uzman? Ingemar Gustafsson, kitapç???n daha önceki versiyonlar?n? hat?rl?yor. "Durumdan öyle çok kayg?l? de?ilim, dolay?s?yla sakin kalabiliyorum. Ne yapmam?z, nas?l haz?rlanmam?z gerekti?i konular?nda bilgi almam?z iyi ama evimde tüm bu haz?rl?klar? yapm?? da de?ilim.En önemli tavsiyelerden biri de 72 saat yetecek su ve ve g?da bulundurulmas?. Ancak Ilmari Kaihko bunun herkese uygun bir tavisey olup olmad???n? sorguluyor. "Küçük bir dairede ya?ayan büyük aile bunlar? nereye saklayacak?"