Kolonoskopi geçmeyen karın aÄŸrısı, makattan kan gelmesi, uzamış kabızlık, açıklanamayan kansızlık (anemi) veya vücutta tespit edilen demir eksikliÄŸi ile kronik ishal ve nedeni açıklanamayan kilo kaybı gibi sorunların varlığında yapılan bir iÅŸlem. Bu sorunlar dışında kalın bağırsak kanseri taraması amaçlı da gerçekleÅŸtiriliyor. Buna karşın hastaların bu güvenli iÅŸlemle ilgili aşılamayan kaygı ve korkuları bitmiyor. Ä°ÅŸte kolonoskopiden gereksiz yere en çok korkanlar ve korkma nedenleri.

Endoskopik bir iÅŸlem olarak adlandırılan kolonoskopi; ucunda ışık kaynağı ve optik görüntüleme ekipmanları bulunan uzun ve bükülebilir bir tüp ÅŸeklindeki alet yardımıyla ince bağırsağın kalın bağırsaÄŸa baÄŸlandığı alan ile kalın bağırsağın tümünün incelenebildiÄŸi bir tanı ve tedavi yöntemi. Bu özelliklerine ek olarak bazı hastalıkların taranması ve tespiti için de kullanılan bu modern yöntem hakkında yeterli bilgi sahibi olunmaması ya da çevreden edinilen eksik ve yanlış bilgilerin bulunması iÅŸlemle ilgili yersiz korku ve önyargılara neden oluyor.

Ä°ÅžLEMÄ°N ADIMLARI

Peki iÅŸlem nasıl uygulanıyor? SaÄŸlık Bilimleri Üniversitesi, Sultan Abdülhamid Han Hastanesi Gastroenteroloji Servisi'nden Doç. Dr. Alpaslan TanoÄŸlu, kolonoskopi iÅŸlemi sırasında kiÅŸinin kendisini daha rahat hissetmesi amacıyla uyku hali oluÅŸturan sedatif ilaçlar yanında daha net görüntü alıp kalın bağırsak katlantılarını açabilmek için bağırsak içine verilen havanın oluÅŸturabileceÄŸi aÄŸrıyı kesme amaçlı aÄŸrı kesici ilaçlar (koldan açılan damaryolundan) verdiklerini söylüyor. Kolonoskopi iÅŸlemi için hastaya özel tasarlanmış kolonoskopi pantolonu giydiriliyor. Ä°ÅŸlem sırasında "monitör" adı verilen takip cihazıyla hastanın solunumu, vücudunun oksijen seviyesi, anlık tansiyon seviyesi ile nabız sayısının görüntülenmesi izleniyor ve bu amaçla vücuda çeÅŸitli elektrotlar baÄŸlanıyor. Cihaz makattan ilerletilerek inceleme baÅŸlatılıp cihazının ucunda bulunan kamera sayesinde elde edilen görüntüler ekrana yansıtılıyor. Bazı durumlarda bağırsakların daha rahat ve ayrıntılı ÅŸekilde görüntülenebilmesi için içine hava verilerek bağırsaklar ÅŸiÅŸiriliyor.

POLÄ°PLER DE ÇIKARTILABÄ°LÄ°YOR

Ä°ÅŸlem esnasında, kolonoskopun içinden geçebilen özel aletler sayesinde bağırsak mukozası ya da ÅŸüpheli görünen yapılardan 'biyopsi' denilen milimetrik doku parçacıkları alınabildiÄŸi gibi, bağırsak iç duvarında 'polip' görülmesi durumunda bu oluÅŸumlar çıkartılabiliyor. Tüm süreç boyunca elde edilen görüntüler kaydedilip rapora aktarılabiliyor. Kolonoskopinin toplam süresi iÅŸleme göre deÄŸiÅŸiklik gösterse de ortalama 15- 60 dakika arasında sürüyor. Ancak iÅŸlem sonrası hastalar bir süre daha kolonoskopinin yapıldığı saÄŸlık merkezinde gözlem altında tutuluyor.

UZAMIÅž KABIZLIK VE KRONÄ°K Ä°SHALE DÄ°KKAT!

Kolonoskopi, teÅŸhis amaçlı; geçmeyen karın aÄŸrısı, makattan kan gelmesi, uzamış kabızlık, açıklanamayan kansızlık (anemi) veya vücutta tespit edilen demir eksikliÄŸi ile kronik ishal ve nedeni açıklanamayan kilo kaybı gibi durumlarda yapılıyor. Bu sorunlar dışında; kalın bağırsak kanseri taraması amaçlı da gerçekleÅŸtirilip 50 yaşın üzerindeki bireylere de öneriliyor. Ailesinde kolon kanseri geçmiÅŸi olan kiÅŸiler için kolonoskopik taramalara baÅŸlama yaşı ve kolonoskopi yapma sıklığı deÄŸiÅŸebiliyor. Daha önce bağırsağında polip tespit edilen kiÅŸilerin belirli aralıklarla kolonoskopi kontrolünden geçmesi gerekiyor. Bağırsak poliplerinin teÅŸhis edilerek kolonoskopi sırasında çıkartılması kolonoskopi ile yapılan bir tedavi iÅŸlemi olmasına ek olarak bağırsak kanserinden korunmanın da en önemli yollarından biri olarak kabul ediliyor.

KOLONOSKOPÄ° Ä°ÅžLEMÄ°NDEN EN ÇOK KÄ°MLER KORKUYOR?

Peki kolonoskopi iÅŸleminden en çok kimler hangi nedenle korkup çekiniyor? 2017 yılında Church ve meslektaÅŸları, kolonoskopi yapılan 119 ardışık hastadan iÅŸlem öncesi ve sonrası korku, kaygı ve iÅŸlem deneyimleri hakkında bir anket doldurmalarını istedikleri bir çalışma yapıyor. Bu çalışmaya katılanların 65'inin erkek hasta olup ortalama yaÅŸlarının 66 olduÄŸu belirtiliyor. Çalışma sonunda çok az hastanın, ölçeklerle tanımlanmış yüksek korku ve anksiyete seviyeleri bildirdiÄŸine ancak ilginç olarak iÅŸlem öncesi yüksek korku seviyeleri bildirenlerin kolonoskopi sırasında daha fazla aÄŸrı yaÅŸadıklarını söylediklerine dikkat çekiliyor.

KADINLAR DAHA ÇOK KORKUYOR

Doç. Dr. Alpaslan TanoÄŸlu konuyla ilgili yaptığı deÄŸerlendirmede, "Hastalar korkularının nedenlerini; iÅŸlem sırasında meydana gelebilecek aÄŸrı hissi ve sedasyona baÄŸlı geliÅŸebilecek istenmeyen durumlar olarak bildirdiler. Bizler de tecrübelerimize dayanarak ileri yaÅŸ hastalarımızda, kadınlarda, daha önce olumsuz bir kolonoskopi deneyimine sahip olanlar ile çevresinden bu iÅŸlemle ilgili negatif duyum alan kiÅŸilerde daha yüksek oranda kaygı ve korku gözlemliyoruz. Halbuki kolonoskopi, deneyimli hekimlerin rehberliÄŸinde oldukça güvenli bir iÅŸlemdir ve her gün yüzlerce saÄŸlık merkezinde çok sayıda hastaya uygulanmaktadır. Bu nedenle bu önemli tanı ve hatta tedavi yönteminden korkmamanın en temel yolu, iÅŸlem hakkında bilimsel kaynaklardan detaylı bilgi almak, iÅŸleme önyargısız gitmek ve alanında tecrübeli hekimlere güvenmektir" diyor.