Kramatorsk i?galin ilk g�nleriyle b�y�k bir g��e tan?kl?k etmi? bir kent. Halen Rus top�u birliklerinin menzili i�inde olmas?na kar??n, cepheye yak?n kentte beklenmedik ?ekilde bir n�fus art??? ya??yor.Rus ilerleyi?ine ve Ukrayna'n?n do?udaki bir�ok yerle?imde sivilleri tahliye etmeye devam etmesine kar??n burada binlerce ki?i evlerine d�nmeyi se�iyor.Sava??n ���nc� y?l? biterken bir�ok Ukraynal?, �lkenin g�rece daha g�venli b�lgelerine yerle?menin daha zor oldu?un fark etti.BBC ekibi, cepheye yak?n kente geri d�nen Kramatorsk sakinlerine bu d�n�?�n sebeplerini sordu.Vita Brezhneva, Kramatorsk'taki evine d�n�?�n� her hat?rlad???nda g�zya?lar?na bo?uluyor.Nisan 2022'de i?galden birka� ay sonra, buradaki bir�ok Ukraynal? gibi, g�venlik nedeniyle ?ehirden ka�t?.O ayr?ld?ktan birka� g�n sonra Kramatorsk tren istasyonunu vuran sald?r?da Ukrayna'da neredeyse hi�bir yer tamamen g�vende de?il. Ancak cephe hatt?na yak?n yerlerde risk daha y�ksek.Vita Brezhneva ilk aylar?n belirsizli?i sonras?, Ukrayna ordusunun kazan?mlar?n?n da etkisiyle Kramatorsk'a geri d�nmeye karar verdi.Tren gar? sald?r?s?ndan sadece alt? ay sonra yine evindeydi.K?smen g�rme engelli olan annesi, d�kkan? ve dairesi onu orada bekliyordu.Vita sonras?n? g�zya?lar?yla anlat?yor:"K�peklerim d�n�?�m�zle her yeri koklamaya ba?lad?. Nerede yemek yedikleri, uyuduklar? ve oynad?klar?n? hat?rl?yor gibiydiler. Sonra sanki 'Evimdeyim' der gibi uzand?lar. Hayvanlar bile anl?yor"K�pekleri gezdirmek i�in apartmana yak?n bir noktada y�r�y�? s?ras?nda bir patlama sesi geliyor.Burada ya?ayanlar i�in bu tan?d?k bir ses.Patlama, cephe hatt?n?n Vita'n?n evinden sadece 20 km uzakta oldu?unun �arp?c? bir hat?rlat?c?s?.2014'te ayr?l?k�?larla �at??malar?n ba?lamas? sonras? Kramatorsk, Donetsk b�lgesinde lojistik bir merkez haline geldi.�� y?l �nce i?galin ba??nda Rusya'n?n kente ilerleyi?i durdurulsa da Kramatorsk sakinleri bug�n bir kez daha ayn? tehlikeyi g��l� bir ?ekilde hissediyor.Rus g��leri yava? ama istikrarl? bir ?ekilde ilerlerken, Kramatorsk sokaklar?nda yakla?an �at??malar?n g�lgesi alt?nda ya?am devam ediyor.Vita, di?er bir�ok kent sakini gibi, bir daha asla Kramatorsk'tan ayr?lmak zorunda kalmamay? umuyor.?ehri yaln?zca Rus i?gali bir tehdit haline gelirse terk edece?ini s�yl�yor. Sesleri yak?ndan takip ediyor. Vita'ya ait k�pek kuaf�r�n�n pembe duvar boyas?, Kramatorsk'un bu mahallesindeki geleneksel gri binalar?n aras?nda g�ze �arp?yor.Kuaf�r renkleriyle dikkat �ekici oldu?u kadar pop�ler de.Salonun yo?un g�nde ilk m�?teri Yorkshire terrier cinsi Zhora oluyor.Zhora'n?n sahibi Irina, Lyman ?ehrinden Kramatorsk'a ta??nd?. �at??malar ona ayr?lmaktan ba?ka se�enek b?rakmam??t?.Vita, "K�pek de ge�ici olarak yerinden edildi" diyor.4,4 milyon ki?i geri d�nd�?lk �at??malar sonras? Kiev'e ka�an Vita, 12 ya??ndaki k?z? ve d�rt k�pe?iyle tek yatak odal? bir dairede ya??yordu.Bir kuaf�r salonunda i? buldu, ancak bu kendi i?ini yapmakla ayn? ?ey de?ildi:"Devletten yard?m ald?k. Bana 50 dolar ve k?z?m i�in 75 dolar. Ancak tek yatak odal? bir dairenin kiras? bile ayda 150 dolar."Vita, Kramatorsk'taki dairesinin de faturalar?n? �demek ve engelli annesine para g�ndermek zorundayd?.Kamyon ?of�r� olarak �al??an e?inin deste?i olmasayd? ba?aramazd?.Vita, "Kramatorsk'tan ayr?ld?m ��nk� k?z?m? korumak istiyordum" diye anlat?yor.Sonra Kramatorsk'a d�nmeye ba?layan m�?terileri gibi o da geri d�nd�.Uluslararas? G�� �rg�t�, �zellikle Donetsk b�lgesinde ya?ayanlar?n sosyoekonomik zorluklar nedeniyle ayr?ld?klar? ?ehirlere geri d�nd�?�ne i?aret ediyor.�rg�te g�re Ekim 2024 itibar?yla, i?gal sonras? g�� etmi? ki?ilerin 4,4 milyonu, cephe hatt? dahil, eski ikametlerine geri d�nd�.Sava?tan ka�arak �lkenin d�rt bir yan?na da??lm?? durumda halen yakla??k 4 milyon ki?i var.Baz?lar? yeni topluluklarla kayna?t? ve yeni bir yuva kurdu. Baz?lar? ise terk ettikleri evlerine geri d�nmeyi bekliyor. Andriy Gorlov, i?galin ilk g�n�nde Kramatorsk'tan ayr?ld?.2014'te ayr?l?k�?lar?n ge�ici olarak i?gal etti?i kenti, Rus askerlerinin ele ge�irmesinden korkuyordu.Protestan bir din g�revlisiydi ve i?gal �ncesinde de Ruslar?n tehlikeli ki?iler listesinde bulundu?unu anlat?yor.Rusya yanl?s? milislerin yakalanmas? halinde kendisine k�t� muamele g�stermesinden korkuyordu. Kar?s?n? ve k?z?n? tekrar benzer bir tehlikeye maruz b?rakmak istemedi.Aile, Kiev yak?nlar?ndaki bir kasaba olan Vi?ineve yerle?ti. Ancak burada arad??? g�venli?i bulamad?lar.Kiev'i hedef alan drone sald?r?lar? ve buna kar??l?k veren hava savunma sistemleri onlar? d�zg�n uyutmuyordu.Gorlov, "b�t�n g�n kahve i�iyorduk" diye anlat?yor.'En tehlikeli b�lgelerden biri buras?'Ekim 2023'te Rus sald?r?lar? sonras? Kiev'in elektrikiz kalmas?yla aile Kramatorsk'a geri d�nmeye karar verdi.Kramatorsk belediye ba?kan? BBC'ye i?gal �ncesi kentte 200 bin ki?inin ya?ad???n? s�yledi. 2022 bahar?nda, cephe hatt?ndaki ?ehirde 50 bin ki?i vard?.Ancak 2023 sonbahar? bir d�n�m noktas? oldu.Gorlovlar gibi ?ehirden ayr?lan 30 bin ki?i geri d�nd�.BBC'ye konu?an Donetsk b�lgesi valisi Vadim Fila?kin, geri d�nmek isteyenleri cayd?rmaya �al??t???n? anlat?yor."Buras? Ukrayna'n?n en tehlikeli b�lgelerinden biri" diyor ve devam ediyor:"�at??malar?n devam etti?i b�lgelere yak?n yerle?imler halen tahliye ediliyor. �zellike �ocuklu aileler i�in ayr?lmak kanunen zorunlu"Andriy ile g�r�?memizden sadece birka� g�n �nce, bir Rus bombard?man?nda evinin yak?n?ndaki konut isabet ald?."Patlamalar? duydu?umuzda ve daire sallanmaya ba?lad???nda, t�m aile banyoya s???nd?k" diye anlat?yor.O korku dolu g�n neyse ki kimse �lmedi. ?kisi �ocuk on ki?i yaraland?.Andriy, "Arka planda s?k s?k s�rekli top at??lar? ve silah sesleri duyuyoruz" diyor:"Yine de burada kendimizi daha huzurlu hissediyoruz" diyerek Kramatorsk'ta kendisine ihtiya� duyuldu?unu d�?�nd�?�n� s�yl�yor.Andriy'nin kilisesi, halk?n toplanma yeri oldu.?nsanlar ruhsal destek alman?n yan?nda, insani yard?m i�in de geliyor.Ayr?ca pazar okulu da buradaki �ocuklar i�in halen mevcut olan birka� aktiviteden biri.Aidiyet duygusu Y�r�y�?�m�z s?ras?nda Vita'n?n evinin yak?n?ndaki bir kay?s? a?ac? dikkatimi �ekiyor.Bunlar? b�y�k b�y�kannesinin dikti?ini anlat?yor:"Annem ve babam burada do?mu? ve b�y�kbabam ve b�y�kannem hayatlar? boyunca burada ya?am??lar. Ben Kramatorsk'un yerlisiyim," diyor sesine yans?yan belirgin bir gururla."Kramatorsk'u seviyorum" yazan bir tabelan?n �n�nden ge�iyoruz.Bu t�r tabelalarda iki kelime aras?nda bulunan kalp, t?pk? kentin bir�ok sakini gibi sava?ta zarar g�rm�?.Vita bana ?ehrine olan sevgisinden bahsediyor.�� y?l? doldurmak �zere olan sava?ta sokaklar? daha az canl? hale gelmi? olsa da hayat devam ediyor.Bir ka�?? plan? oldu?unu anlatan Vita, bir daha ayr?lmak zorunda kalmas? durumunda ya?l? annesinin de onunla birlikte gitmesinde ?srarc? olaca??n? s�yl�yor.Tekrar tekrar "Buray? terk etmek istemiyorum" diyor.Ayn? anda bir hava sald?r?s? uyar?s?n?n sesi de havada as?l? kal?yor.