Suriye'de 8 Aral?k'ta Be?ar Esad yönetiminin Heyet Tahrir e?-?am (HT?) liderli?indeki muhalif gruplar taraf?ndan devrilmesinin ard?ndan ba?layan yeni süreçte ülkenin gelece?ine ili?kin en üst düzey kat?l?ml? toplant?, 12 Ocak'ta Suudi Arabistan'?n ev sahipli?inde Riyad'da yap?ld?.Toplant?ya önde gelen Arap ülkeleri ile Bat?l? devletlerin yan? s?ra Suriye'nin yeni d??i?leri bakan? Esaad Hasan e?-?eybani'nin de kat?lmas? dikkat çekti. Birle?mi? Milletler, Avrupa Birli?i (AB), Arap Birli?i ve Körfez ??birli?i Örgütü'nün kurumsal olarak kat?ld??? toplant?da Türkiye'yi D??i?leri Bakan? Hakan Fidan, ABD'yi ise D??i?leri Bakanl??? Müste?ar Vekili John Bass temsil etti.ABD ve AB toplant?da, Suriye'ye uygulanan yapt?r?mlar?n kald?r?lmas? için yeni yönetimden beklentilerini bir kez daha kayda geçirdi. Bu konuda kesin kararlar?n gelecek haftalarda al?naca?? aç?kland?. Ba?ta Suudi Arabistan olmak üzere Arap dünyas?n?n yeni Suriye yönetiminden beklentilerinin ba??nda, "a??r?l?k yanl?s? e?ilimlere izin vermemesi" geliyor. Türkiye ise "terörle mücadeleyi" gündeme getiriyor ve Suriye'nin "terörden ar?nd?r?lmas? için inisiyatif almaya haz?r oldu?unu" kaydediyor.En önemli ba?l?k yapt?r?mlar?n kald?r?lmas? Toplant?n?n Riyad'da düzenlenmesi, Suudi Arabistan'?n Suriye'nin gelece?ine ili?kin konularda "Arap dünyas?n?n en önde gelen temsilcisi" s?fat?yla daha önemli bir rol oynamak istedi?ini göstermesi aç?s?ndan önemli.Al?nan kararlar? ve yap?lan tart??malar? kamuoyuna duyuran Suudi Arabistan D??i?leri Bakan? Faysal bin Ferhan, Riyad'daki toplant?n?n oda??nda, Suriye'ye uygulanmakta olan yapt?r?mlar?n kald?r?lmas? oldu?unu aç?klad?.Suriye'de 2011'de ba?layan iç sava?ta Be?ar Esad yönetiminin protestoculara kar?? uygulad??? yöntemler nedeniyle, Bat?l? devletler ve kurumlar bu ülkeye a??r ekonomik yapt?r?mlar uygulamaya ba?lam??t?. Esad yönetiminin protestoculara kar?? kimyasal silah da kulland??? biliniyor. Bu yapt?r?mlar?n hala yürürlükte olmas?, Suriye'nin ihtiyaç duydu?u ekonomik ve mali deste?in sa?lanmas?n?n önündeki en büyük engel olarak görülüyor. Suriye'nin yeni yönetimi, bu yapt?r?mlar?n bir an önce kald?r?lmas? ça?r?s?nda bulunuyor.Toplant?ya kat?lan Suriye D??i?leri Bakan? e?-?eybani'nin bir araya geldi?i Bat?l? muhataplar?na bu konudaki beklentilerini aktard???, kendilerinin de bu süreçte i?birli?i yapaca??n? iletti?i kaydediliyor.Yap?lan hesaplar, Suriye'nin yeniden imar? için yakla??k 400 milyar dolarl?k bir kayna?a ihtiyaç duyuldu?unu gösteriyor.AB, 27 Ocak'ta yapt?r?mlar? konu?acak Riyad'daki toplant?s?nda AB'nin güvenlik ve d?? politikadan sorumlu yüksek temsilcisi Kaja Kallas, Suriye'ye yapt?r?mlar?n kald?r?lmas?n?n 27 Ocak'ta yapacaklar? toplant?da ele alacaklar?n? aç?klad?.Kaja Kallas, yapt?r?mlar?n kald?r?lmas? sürecinin ko?ullara ba?l? oldu?unu vurgulad?.Kallas, Suriye'deki yeni yönetimin kapsay?c? olmas?, kad?nlar? ve farkl? gruplar? içermesi gibi unsurlar?n önemli oldu?unu kaydetti. Siyasi sürecin bar??ç?l ortamda sürdürülmesi, az?nl?k haklar?n?n korunmas?, temel insan haklar?na uyulmas? gibi konular da AB'nin gözetti?i ba?l?klar aras?nda.Toplant?ya kat?lan Almanya D??i?leri Bakan? Annalena Baerbock da yapt?r?mlar?n kald?r?lmas? sürecinde "ak?ll? bir yakla??m" izlemek gerekti?ini söyledi. Alman bakan, sava? suçlar? i?leyen eski rejim unsurlar?na yönelik yapt?r?mlar?n sürmesi gerekti?ini belirtti ancak Suriye halk?n?n acil insani yard?m ihtiyaçlar?n?n kar??lanmas? için baz? ad?mlar?n at?lmas?n?n önemine de dikkat çekti.?ngiltere D??i?leri Bakan? David Lammy de ayn? noktaya vurgu yaparken, Suriye halk?na kar?? sava? suçlar? i?leyenlerin hesap vermesini sa?lamak için gerekli mekanizmalar?n kurulmas? gerekti?ini söyledi.Trump yönetiminin tavr? merakla bekleniyor ABD de Suriye'de yeni yönetim ile ili?kilerin temelini olu?turabilmek için Ba?kan seçilen Donald Trump'?n 20 Ocak'ta yemin ederek göreve ba?lamas?n? bekliyor. Washington, Suriye'ye insani yard?mlar?n iletilmesi ve baz? enerji i?lemlerinin yap?labilmesi için bu ülkeye 6 ayl?k muafiyet getirmi?ti. ABD, yapt?r?mlar?n tamamen kald?r?lmas?n? ise süreç içerisinde de?erlendirecek. Bu de?erlendirmeler aras?nda Heyet Tahrir e?-?am'?n (HT?) "terör örgütü listesinden" ç?kar?lmas? da yer alacak.Suriye'nin yeni yönetimin lideri Ahmed e?-?ara (eski ad?yla Muhammed Colani), geçmi?te HT?'nin lideri olarak ABD'nin ba??na 10 milyon dolar ödül koydu?u bir isimdi. Washington, geçen haftalarda ödül karar?n? kald?rm??t?.ABD'nin bu süreçteki di?er bir önceli?i ise Suriye'nin do?usunda I??D ile mücadelenin sekteye u?ramamas? ve cezaevleri ile kamplarda tutulan I??D üyeleri ve ailelerinin gelecekte de gözetim alt?nda tutulmalar?. Washington bu konuda özellikle Türkiye ile müzakereleri art?rd?. Ancak bu konuda da kararlar, Trump yönetimi taraf?ndan al?nacak.Suriye'ye en yak?n ülkeler Türkiye ve Katar Suriye'de iç sava??n ba?lad??? tarihten itibaren çok yak?n bir ili?ki içinde olan Türkiye ve Katar, 8 Aral?k sonras?nda da birlikte hareket ediyor. ?ki ülke de Suriye'nin devrik lideri Be?ar Esad'?n ülkeden ayr?larak Rusya'ya gitmesinin ard?ndan ?am'daki büyükelçiliklerini açm?? ve yeni yönetimle üst düzey temas kurmu?lard?.Türkiye ve Katar, Suriye'de hem siyasi sürecin ?ekillenmesi hem de ülkenin yeniden imar? konusunda ön planda olmak, bölgesel etki alanlar?n? geni?letmek istiyor. Ankara'n?n bu süreçte özellikle Suriye'nin -?srail d???ndaki- kom?ular?yla ayr? bir platform daha olu?turmak istedi?i, ülkenin yeniden imar? aç?s?ndan co?rafi yak?nl?k avantaj?n? kullanmak istedi?i kaydediliyor.Türkiye aç?s?ndan di?er bir öncelik ise s?n?rlar?n?n güvenli?i. Suriye'nin kuzeyinde belli bölgeleri kontrol eden Türkiye, ABD ortakl???nda I??D ile mücadele eden ve omurgas?n? Kürt Halk Savunma Birlikleri'nin (YPG) olu?turdu?u Suriye Demokratik Güçleri'nin (SDG) tasfiye edilmesini istiyor. D??i?leri Bakan? Hakan Fidan, bu konudaki beklentisini Riyad'daki toplant?da muhataplar?na bir kez daha aktard?. Arap ülkeleri radikal unsurlar?n i? ba??na gelmesini istemiyorBa?ta Körfez ülkeleri ve M?s?r olmak üzere Arap dünyas?n?n hassasiyet gösterdi?i konu, Suriye'deki yeni yönetimin, siyasi ?slami unsurlar? içermemesi ve a??r?l?k yanl?s? e?ilimlerden uzak tutulmas?.2010 y?l?nda demokratik ve ekonomik taleplerin dile getirilmesiyle ba?layan Arap Bahar?, birçok ülkede monar?ik ve otokratik yönetimleri etkilemi? ve M?s?r dahil baz? ülkelerde yönetim de?i?ikli?ine yol açm??t?.Arap ülkelerinin Suriye'deki yeni yönetimle ili?kilerinin olumlu çizgide geli?mesi ve ?am'?n da yeniden imar için ba?ta Suudi Arabistan olmak üzere Körfez ülkeleriyle i?birli?ine ihtiyaç duymas?, taraflar aras?nda önemli bir uzla?? olarak görülüyor.Arap ülkeleri ba?ta olmak üzere Türkiye ve di?er bölge ülkelerinin gündeme getirdi?i bir ba?ka unsur ise ?srail'in Suriye'deki geçi? sürecini kendi bölgesel ç?karlar? için kullanmamas?. ?srail'in Suriye topraklar?ndaki varl???n? art?rmas? bölge ülkelerinin tepkisini çekmi?ti.