D�nya Sa?l?k �rg�t� (WHO), Tanzanya'da Marburg vir�s� salg?n? ?�phesi nedeniyle en az sekiz ki?i hayat?n? kaybetti?ini duyurdu.2024 y?l?n?n sonlar?nda Ruanda'da da 15 ki?inin �l�m�ne neden olan bir salg?n ya?anm??t?.Marburg vir�s�, Ebola'ya neden olan vir�sle yak?ndan ili?kili. Son y?llarda neredeyse tamam? Afrika'da olmak �zere y�zlerce insan?n �l�m�ne neden oldu.Marburg vir�s� nedir ve ne kadar tehlikeli?WHO, Marburg vir�s�n�n ortalama olarak bula?t??? insanlar?n yar?s?n? �ld�rd�?�n� s�yl�yor. �nceki salg?nlarda hastalar?n y�zde 88'i �lm�?t�.Vir�s ba? a?r?s?, ate?, ishal, kan kusma, kas g��s�zl�?� ve d?? kanamaya neden olabiliyor.Vir�s ilk kez 1967 y?l?nda Almanya'n?n Marburg ve Frankfurt kentleri ile S?rbistan'?n Belgrad kentinde e?zamanl? olarak ortaya �?kt?. Salg?nlarda vir�s 31 ki?iye bula?t? ve yedi ki?i de hayat?n? kaybetti. Vir�s bu vakalar?n ard?ndan ilk kez tan?mland?.Salg?n?n Uganda'dan ithal edilen Afrika ye?il maymunlar?ndan kaynakland??? tespit edildi.Vir�s�n domuzlar ve yarasalar taraf?ndan da yay?ld??? biliniyor.Vir�s insandan insana da ge�ebiliyor. �o?unlukla yarasalar?n ya?ad??? ma?ara ve madenlerde uzun s�re kalan insanlar taraf?ndan yay?l?yor. Son y?llarda Marburg vir�s� salg?nlar?n?n g�r�ld�?� yerler ?�yle:2005 y?l?nda Angola'da ortaya �?kan salg?nda 300'den fazla ki?i �ld�.Biri Avrupa'da di?eri de ABD'de olmak �zere son 40 y?lda Afrika d???nda Marburg vir�s�nden sadece iki ki?i �ld�.Her ikisi de Uganda'daki ma?aralara yap?lan gezilere kat?lan insanlard?.Son vakalar nerede g�r�ld�?WHO, 10 Ocak'tan bu yana Tanzanya'n?n Ruanda s?n?r?ndaki Kagera b�lgesinde Marburg vir�s� salg?n? oldu?u anla??lan bir vakada dokuz ki?inin enfekte oldu?unu ve sekizinin �ld�?�n� a�?klad?.Tanzanya'da Mart 2023'te yine Kagera b�lgesinde alt? ki?inin �ld�?� bir Marburg salg?n? daha ya?anm??t?.Eyl�l ve Aral?k 2024 tarihleri aras?nda Ruanda'da g�r�len Marburg vir�s� salg?n? 66 ki?iye bula?m?? ve 15 ki?i hayat?n? kaybetmi?ti.Vir�s Ruanda'da ilk kez g�r�lm�?t�.Ya?anan di?er b�y�k salg?nlarsa ?�yle:Marburg vir�s�n�n belirtileri neler?Vir�s nedeniyle birden bire ate?, ?iddetli ba? a?r?s? ve kas a?r?lar? g�r�l�r.Genellikle �� g�n i�erisinde de, ishal, kar?n a?r?s?, mide bulant?s? ve kusma ?ikayetleri ortaya �?kar.WHO�ya g�re, bu a?amada hastalar �hayalet benzeri� bir g�r�n�me sahip olur. Bu tan?m?n i�erisinde solmu? ifadesiz y�zler ve a??r? uyu?ukluk da var.Pek �ok insan v�cudunun �e?itli yerlerinden kanamaya devam eder. Baz?lar? a??r? kan kayb? ve ?ok nedeniyle hastaland?ktan sekiz-dokuz g�n sonra �l�r. Marburg vir�s nas?l bula??r?Afrika ye?il maymunlar? ile domuzlar vir�s� ta??yabiliyor.M?s?r meyve yarasas? da s?kl?kla vir�s� bar?nd?r?r.?nsanlar aras?nda v�cut s?v?lar? ve ayn? yata??n payla??lmas? yoluyla bula?abiliyor.?nsanlar iyile?tikten sonra bile kanlar? veya spermleri aylarca bula??c? kalabilir.Tedavisi nas?l?Vir�s�n belirli bir tedavisi ya da a??s? yok.Ancak WHO, baz? kan �r�nleri, ila� ve ba????kl?k tedavilerinin geli?tirildi?ini s�yl�yor.Doktorlar, hastanede yatan hastalara bol miktarda s?v? vererek ya da kan nakliyle baz? belirtileri hafifletebilir.Nas?l kontrol alt?na al?nabilir?Uluslararas? bir sa?l?k kurulu?u olan Gavi'ye g�re, Afrika'daki insanlar vah?i hayvan eti yemekten veya dokunmaktan ka�?nmal?.WHO, insanlar?n salg?n?n oldu?u b�lgelerde domuzlarla temastan da ka�?nmas? gerekti?ini s�yl�yor.Vir�s� ta??yan erkekler, semptomlar?n ba?lamas?ndan sonra bir y?l boyunca ya da sperm testlerinde iki kez negatif sonu� elde edene kadar cinsel ili?kilerinde prezervatif kullanmal?.Vir�sten �len insanlar? g�menler de cesetlere dokunmaktan ka�?nmal?.