Türkiye çok yak?nda, dört ülkeye yönelik gümrük vergilerini indirmek zorunda kalabilir; hem de bu ülkelerden bir kar??l?k talep edemeden…Avrupa Birli?i (AB) ve Güney Amerika Ortak Pazar? (MERCOSUR) 20 y?ll?k bir pazarl?k sürecinin ard?ndan kapsaml? bir serbest ticaret anla?mas?na imza att?.Anla?ma kapsam?nda Brezilya, Arjantin, Uruguay ve Paraguay'dan olu?an MERCOSUR ile AB aras?ndaki ticaretin büyük bir k?sm?nda gümrük vergileri kald?r?lacak.Dünyan?n en büyük serbest ticaret anla?malar?ndan biri olarak görülen anla?ma, AB üyeleri taraf?ndan onayland?ktan sonra yürürlü?e girdi?inde, AB ile Gümrük Birli?i içinde bulunan Türkiye'yi de etkileyecek.Gümrük Birli?i anla?mas? uyar?nca, AB'nin serbest ticaret anla?mas? (STA) imzalad??? ülkelerden gelen ürünler Türkiye'ye de gümrük vergisiz giriyor.Öte yandan Türkiye'nin o ülkelere ihracat?nda gümrüklerin kald?r?lmas? ?art ko?ulmuyor.Uzmanlar bu nedenle AB ile serbest ticaret anla?mas? imzalayan ülkelerin, Türkiye ile de bir STA imzalama motivasyonunun dü?ük oldu?unu vurguluyor. Çünkü halihaz?rda Türkiye'ye gümrük vergisiz mal satabilir hale geliyorlar.Güney Kore gibi Ankara ile ili?kisine özel önem veren ülkeler AB'ye paralel olarak Türkiye ile de bir STA imzalayarak bu dengesizli?i ortadan kald?rsa da Meksika ve Cezayir gibi ülkeler bunu tercih etmeyebiliyor.Peki Türkiye ekonomisi, AB–MERCOSUR anla?mas?ndan nas?l etkilenebilir? Sektörlere göre inceledik ve uzmanlara sorduk.Türkiye'yi nas?l etkileyecek?Bu alanda ara?t?rmalar yürüten Marmara Üniversitesi ?ngilizce ?ktisat Bölümü'nden Prof. Dr. Mahmut Tekçe, BBC Türkçe'ye yapt??? de?erlendirmede anla?man?n Türkiye'yi üç ?ekilde etkileyece?ini söyledi:'Pamuk ve tekstil sektörü özellikle zarar görebilir'Prof. Tekçe "AB ile MERCOSUR aras?ndaki ticaret anla?mas?, AB'nin bu bölgeden ucuz tar?m ürünleri ithalat?n? art?racakt?r. Dolay?s?yla, genel olarak rekabetin artmas? ve MERCOSUR ülkelerinden gelen tar?msal ve hayvansal ürünlerin fiyat avantaj? nedeniyle, Türkiye'nin AB'ye tar?m ürünleri ihracat?nda ciddi zararlar olu?abilir" diyor ve ekliyor:"AB'nin bu bölgeden ucuz pamuk ithalat? nedeniyle, Türkiye'nin pamuk üretimi ve AB'ye ihracat yapan Türk tekstil sektörü bu rekabetten özellikle zarar görebilir."Tekçe, bu nedenle tar?m ve tekstil sektöründe rekabet gücü zay?f olan yerel üreticilerin maliyetleri dü?ürmek için desteklenmesi gerekti?ini vurguluyor:"Özellikle AB pazar?ndaki pay? korumak için sektörlerin h?zl? bir ?ekilde bu rekabet ortam?na haz?rlanmas? gerekiyor." 'Rekabet avantaj?m?z? yitirebiliriz'Bu anla?ma, AB'nin MERCOSUR'a halihaz?rda ihraç etti?i ürünlerin yüzde 90'?ndan fazlas?nda gümrük vergilerinin kald?r?lmas?n? öngörüyor.Prof. Tekçe'ye göre "Özellikle otomotiv, giyim ve deri ayakkab? sektörlerinde %35'e varan tarifelerin kald?r?lmas?, AB ihracatç?lar?na büyük avantajlar sa?layacak":"Otomotiv, makineler, ilaçlar, bilgi ve ileti?im teknolojisi ekipmanlar?, tekstil ürünleri, çikolata, alkollü içkiler ve ?arap gibi ürünlerde AB'nin MERCOSUR'a ihracat? ciddi ?ekilde artacak ve AB, bu bölgedeki etkisini daha da güçlendirecek."BBC Türkçe'nin sorular?n? yan?tlayan Makine ?hracatç?lar? Birli?i Ba?kan? Kutlu Karavelio?lu da Türkiye'nin 2024'ün ilk 10 ay?nda MERCOSUR'la makine ticaretinde fazla verdi?ini hat?rlat?yor ve bundan sonras? için "Pazara eri?im konusunda ayn? imkanlara sahip olmad???m?z bir durumda rekabet avantaj?m?z? yitirebiliriz" diyor.?stanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri ?hracatç?lar? Birli?i (?KM?B) Yönetim Kurulu Ba?kan? Adil Pelister ise bu anla?man?n hem Türkiye hem de kimya sektörü için rekabeti art?raca??n? söylüyor.Geli?meleri BBC Türkçe'ye de?erlendiren Pelister, Türkiye'nin süreci takip etmesi ve kendisini yeni ko?ullara haz?rlamas? gerekti?ini ekliyor.Türkiye'nin iç pazar?na etkisiMERCOSUR ülkelerinin en büyük ihraç kalemlerinden biri tar?m ürünleri. Türkiye'nin de 2024'ün ilk 10 ay?nda Brezilya'dan en çok ihraç etti?i ürünlerin ba??nda aç?k ara meyve, tohum ve yem geliyor.Ancak pamuk haricindeki tar?m ürünleri Türkiye – AB Gümrük Birli?i'nin d???nda b?rak?ld??? için bu ürünler anla?man?n olas? etkilerinden korunmu? oluyor.Sanayi ürünlerinde ise durum farkl?. AB ve MERCOSUR aras?nda imzalanan anla?ma baz? sektörlerde gümrük vergilerinin 15 y?l içinde kademeli olarak kald?rmas?n? öngörse de Prof. Tekçe, otomotiv, makine, ilaç ve kimyasallar gibi sanayilerde gümrüklerin hemen kald?r?lmas?n?n planland???na dikkat çekiyor:"Yani bu sektörler, MERCOSUR ülkelerinin güçlü rekabetiyle an?nda yüzle?mek zorunda kalacaklar."?ç pazarda da benzer bir risk söz konusu. Latin Amerika ülkeleri ürünlerinin AB üzerinden ülkemize gümrüksüz bir ?ekilde giri? yapabilecek olmas?, ülkemizin hem gümrük vergisi kayb? ya?amas?na hem de üreticilerimizin rekabet gücünün zay?flamas?na yol açacakt?r."Türkiye'nin bu sektördeki firmalar?n?n onlarla ba?a ç?kabilmesi için üretim maliyetlerini dü?ürmeleri, teknolojik yeniliklere yat?r?m yapmalar? ve pazar dinamiklerini çok iyi okumalar? ?art."Türkiye – MERCOSUR serbest ticaret anla?mas? neden imzalanamad?, ne a?amada?Asl?nda Türkiye ve MERCOSUR 2008 y?l?nda bir STA imzalamak için bir araya geldi.Fakat Ankara'daki ilk tur görü?melerin ard?ndan ikinci tur, 17 y?ld?r gerçekle?tirilemedi."2008'de ba?layan müzakerelerde temel sorun, taraflar?n ç?karlar?n?n kesi?ti?i noktalar?n az olmas?yd?" diyor Prof. Tekçe:"MERCOSUR ülkeleri, özellikle tar?m ürünlerinde çok güçlü ve bu avantajlar?n? korumak istiyorlar. Türkiye ise sanayi ürünlerinde, örne?in otomotiv, beyaz e?ya, elektronik gibi sektörlerde iddial?."MERCOSUR taraf?, sanayi ürünlerinde pazarlar?n? açmaya pek yana?m?yor, çünkü yerli sanayilerini korumak istiyorlar. Ayn? ?ekilde Türkiye de tar?mda benzer bir çekinceye sahip. Bu tür kar??l?kl? koruma refleksleri, masada ilerleme kaydetmeyi gerçekten zorla?t?r?yor.""Burada as?l s?k?nt? ?u: AB, bir ülke ya da blok ile anla?ma yapt?ktan sonra, o taraf?n Türkiye ile anla?ma yapmas? için pek bir motivasyonu kalm?yor. "Mesela MERCOSUR örne?inde, bu ülkeler AB pazar?na eri?im hakk? kazand?. Ama Gümrük Birli?i nedeniyle Türkiye pazar?na da dolayl? olarak eri?im sa?lad?lar. Buna kar??l?k Türkiye, MERCOSUR pazar?na eri?imde ayn? avantajlara sahip olamad?. "Yani burada ciddi bir asimetri var ve bu, Türkiye'nin MERCOSUR ile anla?ma müzakerelerini ç?kmaza sokan büyük bir engel."Türkiye'nin MERCOSUR'la STA imzalayamamas? durumunda Türk ?irketlerinin MERCOSUR ülkelerinde üretim tesisi açmalar?, gümrük vergisi ödemelerinin önüne geçebilir.Fakat bu da Türkiye'deki üretimin ve istihdam?n ba?ka bir ülkeye kayd?r?lmas? anlam?na geliyor.Görü?melerin t?kanma nedenleri ve gelece?ine dair sorular? MERCOSUR yetkililerine sorduk fakat bu haber yay?mlanana kadar bir yan?t alamad?k.Türkiye'nin Sao Paulo Ticaret Ate?eli?i ise "yo?unluk" nedeniyle mülakat talebimizi geri çevirdi.BBC Türkçe'ye bilgi veren Brezilya Hükümeti'nden bir kaynak ise Brezilya ve Türkiye aras?ndaki stratejik ortakl?k dikkate al?nd???nda, ikili ticareti art?rma potansiyelinin bulundu?unu ve MERCOSUR - Türkiye müzakerelerinin bu amaca hizmet edebilece?ini söyledi:"MERCOSUR müzakerelerde bir yanda kendi ekonomik ç?karlar?n? geli?tirmek, belirli iç sektörlerin imkanlar?n? iyile?tirmek ve di?er yanda ticaret ortaklar?m?za ekonomik f?rsatlar yaratmak aras?nda bir denge tutturmay? hedefliyor."Öte yandan Brezilyal? kaynak, bunun için MERCOSUR'un tüm üyelerinin onay? gerekti?ini hat?rlatt?.AB ile uzun y?llar süren müzakerenin sonuçlanmas?yla birlikte, devam eden di?er STA müzakerelerini de tamamlamak istediklerini, bunlar içinde önceliklerinin EFTA (Norveç, ?zviçre, ?zlanda, Lihten?tayn) ve Birle?ik Arap Emirlikleri olaca??n? belirtti.Bir di?er önemli konu da Gümrük Birli?i'nin güncellenmesi. Gümrük Birli?i yakla??k 30 y?l önce imzaland???nda, Türkiye'nin AB'ye bir süre sonra girece?i ve bu anla?man?n geçici bir etkisi olaca?? dü?ünülüyordu.Fakat aradan geçen 30 y?lda, üyelik müzakereleri ilerlemezken bu anla?ma Türkiye – AB ticaretinin temeli haline geldi."Gümrük Birli?i'nin bugünkü hali art?k taraflara sa?layabilece?i faydalar?n s?n?r?na dayanm?? durumda" diyor Prof. Tekçe:"Dünya de?i?iyor, ticaretin kurallar? de?i?iyor ve biz hala 1996'dan kalma bir çerçeveyle yol almaya çal???yoruz."Tabii ki siyasi gerilimler, Gümrük Birli?i'nin güncellenmesinin önündeki en büyük engellerden biri. Ancak ?unu net bir ?ekilde ifade etmek gerekiyor: Bu tamamen ekonomik bir konu. Siyasi çeki?melerden ba??ms?z olarak, ticari ili?kilerimizi günün ko?ullar?na uyarlamak zorunday?z.Cumhurba?kan? Recep Tayyip Erdo?an, Avrupa Birli?i (AB) Komisyonu Ba?kan? Ursula von der Leyen'in 17 Aral?k 2024'teki Ankara ziyareti s?ras?nda Gümrük Birli?i'nin güncellenmesini de gündeme getirmi?ti.AB Komisyonu, bu konuda Türkiye ile ayn? çizgide ancak üye ülkelerin baz?lar?n?n Komisyon'a müzakere için yetki vermesinde sorun ya?an?yor.