Tuz, yiyecekleri daha lezzetli k?l?yor. Ayn? zamanda insan ya?am? için de hayati önemde. Tuzdaki sodyum, vücutta yeterli su miktar?n?n korunmas? için kritik. Ayn? zamanda hücrelerin besinleri özümsemesine yard?mc? oluyor. BBC Dünya Servisi'nde yay?mlanan The Food Chain (Besin Zinciri) tuzun insan vücudunda oynad??? ya?amsal rolü ve ne kadar tuzun çok fazla oldu?unu inceledi. Tuzun önemi ABD'deki Rutgers Üniversitesi'nden beslenme bilimleri profesörü Paul Breslin, "Tuz ya?am için gerekli" diye özetliyor. "Tuz özellikle elektriksel anlamda aktif hücreler için önemli. Bunlara nöronlar, beynimiz, omurili?imiz, tüm kaslar?m?z dahil. Ayn? zamanda deri ve kemikteki önemli bir madde."Profesör Breslin, yeterli miktarda sodyum almazsak, ölece?imizi söylüyor. Sodyum eksikli?i, ak?lda bulan?kl?k, asabiyet, reflekslerin zay?flamas?, kusma, felç ve komaya neden olabilecek hiponatremiye yol aç?yor. Dünya Sa?l?k Örgütü (WHO), günlük iki gram? sodyumdan olu?an be? gram tuz tüketilmesini tavsiye ediyor. Bu miktar kabaca bir tatl? ka???? kadar. Ancak küresel düzeyde ortalama tuz tüketimi neredeyse günlük 11 gram. Bu da kalp hastal?klar?, mide kanseri, obezite, osteoporoz (kemik erimesi) ve böbrek hastal?klar? riskini art?r?yor. WHO, her y?l 1.89 milyon ki?inin a??r? tuz tüketimi yüzünden öldü?ünü tahmin ediyor. Tuz tüketme ?ampiyonu Kazakistan Birçok ülkede tuzun fazla kullan?m?n?n nedeni, i?lenmi? g?dalardaki gizli tuz miktarlar?. Ancak tarihi nedenleri de olabiliyor. Kazakistan'da halk günde 17 gram dolay?nda, yani tavsiye edilen miktar?n üç kat?ndan fazla tuz tüketiyor. Kazakistan'?n ba?kenti Astana'da ya?ayan Meryem bunu "geleneklere" ba?l?yor. "Yüzy?llar boyunca steplerde dola?t?k, çok miktarda eti tuzlayarak yan?m?zda ta??mam?z gerekiyordu. Aileler k?? için haz?rl?k yapard?. Tüm bir ine?i, bir koyunu ya da bir at?n yar?s?n? tuzlay?p saklarlard?."Sekiz y?l önce Meryem'in k?z? baz? sa?l?k sorunlar? ya?ay?nca doktoru fazla ?ekerli, ya?l? ve tuzlu g?dalar?n k?s?tlanmas?n? tavsiye etti. Aile derhal, yemeklerinde tuzu kesti."Ertesi gün yeni beslenme tarz?na geçti?imizde i?renç oldu. Yeme?i yiyor ama tad?n? alam?yorduk" diye anlat?yor Meryem.Ancak bu tats?zl?k hali uzun sürmedi. Meryem'in ailesi tuzsuz ya?ama uyum sa?lad?. Vücut tuza nas?l tepki veriyor? Tuz yedi?imizde, dilimizdeki tat dokular? ve bo?az?m?zdaki yumu?ak doku taraf?ndan tespit ediliyor. Profesör Breslin "Tuz vücudumuzu ve akl?m?z? elektriklendiriyor" diyor. "Tuz kristallerini olu?turan iyonlar sodyum iyonlar? tükürü?ünüzde çözünüyor."Daha sonra bu iyonlar tat dokusu hücrelerine girip, do?rudan hücreyi canland?r?yor ve bu "küçük bir elektrik k?v?lc?m? yarat?yor."Tuz dü?üncelerimizin ve hislerimizin temelini olu?turan elektrik sinyallerini iletiyor. Dolay?s?yla vücudumuz ve akl?m?z canlan?yor.Ne kadar tuz çok tuz? Tuz miktar?n?n vücut üzerindeki tam etkisi, bireylerin genetik yap?s?na ba?l?. Dünyada bir milyardan fazla ki?i yüksek tansiyon sorunu ya??yor. Tuz tüketimini azaltmak, bu sorunu önleyip, tedavi edebilir. Avustralya'daki Newcastle Üniversitesi'nden beslenme ve diyet uzman? Profesör Claire Collins "Vücudunuzda çok fazla tuz oldu?unda vücudunuzun yapt??? ilk ?ey su tutmak oluyor ve bu ek s?v?y? dola?t?rmak için kan bas?nc?n?z (tansiyon) art?yor" diye aç?kl?yor. Bu durumun sonuçlar? ise y?k?c? olabiliyor. "Damarlar?n?zda bir zay?fl?k varsa, örne?in beyninizde, patlayabilir ve felce yol açabilir."?ngiltere'de ortalama günlük tuz tüketim miktar? sekiz grama dü?tü. Yine de tavsiye edilenden fazla. Bu dü?ü?te, g?da üreticilerini tuz oranlar?n? dü?ürmeye zorlayan kurallar etkili oldu. Tavsiye edilen günlük tuz tüketimi miktar? ülkeden ülkeye de?i?iyor. Vücudunuzda çok mu az m? tuz oldu?u idrar testiyle belirlenebiliyor. Tuz tüketimi nas?l azalt?labilir? Vücudunuzdaki tuz miktar? çok olsa da, azaltmak kolay olmayabiliyor. Örne?in Meryem, Kazakistan'?n ha?lanm?? et ve makarnadan olu?an ulusal yemeklerinden be?barmaka dayanam?yor. Ya?l? anne ve babas? da riskleri bilmelerine kar??n tuzdan vazgeçmeye pek hevesli de?iller. Profesör Collins, ekmek, makarna ve di?er g?da ürünlerinde en az tuz olan? seçmemizi tavsiye ediyor."Kendiniz yemek yap?yorsan?z, tuz yerine baharat kullan?n" diyor.